zondag 31 januari 2016

Beste Zuid Holland,

Beste Zuid Hollandse Groenlinksers,

Ik ben Derk en ben 'ervaringsdeskundige'. Mijn huis was tot 2 jaar terug aangesloten op 1 van de drie grootste warmtenetwerken van Nederland: het Amernetwerk, aangesloten op de Amer-kolencentrale. Ik heb tot 2 jaar geleden altijd die warmte afgenomen en was eigenlijk tot 2-3 jaar geleden nog heel erg positief over de rol van warmte in de transitie. Ik was wel erg ontevreden over de manier waarop ik als klant werd mishandeld door mijn warmteleverancier. Ik heb gedurende mijn leerweg mijn standpunt over warmtenetten inmiddels vaak moeten herzien. Het Amer-warmtenetwerk waar ik op was aangesloten beleeft overigens nu de omgekeerde transitie, want daar is zojuist voor 175 Megawatt aan solo-gasketels geplaatst. 

Een grappig weetje overigens is dat dat voor de CO2-uitstoot van het totale netwerk beter is.... als het Amernetwerk vol op de kolencentrales draait stoot een gemiddelde aangesloten warmtegebruiker 5% meer CO2 uit dan als hij aangesloten was op het gasnet met een individuele HR ketel en een normaal geïsoleerd huis zonder epcmisbruik **1.

Aan mij is gevraagd kort uit te leggen waarom de warmterotonde een slecht plan is.

Ik wil dit gaan doen door te beginnen met te zeggen dat warmtenetten an sich helemaal niet zo duurzaam zijn als meestal wordt aangenomen. Ik weet bijvoorbeeld dat van het warmtenet Eindhoven eenvoudigweg is aangenomen dat het CO2 bespaart, een uitgangspunt dat na aanleg nog nooit getoetst is, de politiek wil het niet eens weten. Warmtenetten zijn van alle infrastructuren de meest verspillende. In ons milde klimaat komt gemiddeld 30-35% van de er in gestopte warmte nooit aan bij de verbruikers. Een warmtenet is zo duurzaam of zo vervuilend als de gebruikte warmtebron en het verlies.

Neem bijvoorbeeld gas gestookte warmtenetten. Dan heb je feitelijk een mega CV-installatie zonder Elektra-opwek of zonder een groot buffervat wat zorgt voor opslag van warmte als er geen stroom nodig is en de WKK dus voor niets loopt. In dit soort netten hebben deze ketels een rendement van maximaal 66% na leiding-verlies en door de veel toegepaste mindere isolatie van de huizen, omdat de warmte zogenaamd duurzaam is mogen de aannemers slechter isoleren, blijft daar maximaal nog 35-45% van over. Waren deze huizen uitgerust met een individuele HR gasketel en isolatie volgens de norm dan had je 92% rendement gehad met hetzelfde gas.



Je moet dus eerst eens goed gaan kijken of de investering van 4,3 miljard wel opweegt tegen de verwachte CO2 besparing wat toch het doel zou moeten zijn. Enig idee hoeveel warmtepompen je kunt kopen voor 4,3 miljard (ongeveer een miljoen, zonder subsidie)?  

Als ik de twitterberichten van Eon moet geloven is het doel van de warmterotonde om de restwarmte uit de kolencentrale's op de Maasvlakte te gebruiken. Dit is een fabeltje is want restwarmte uit een kolencentrale is maximaal 45-50 graden ( definitie rest = over/afval dus zonder dat het ten koste gaat van het rendement of dat het meer brandstof kost ). 
De bruikbare temperatuur voor grote warmtenetten die uit een kolencentrale wordt gehaald is echter 110 graden (of hoger) en dat wordt dus direct uit het stoomcircuit afgetapt en gaat direct ten koste van de stroomproductie. 

Leuk weetje is misschien nog dat deze kolencentrales expres naast het open water zijn gebouwd omdat hoe lager de koelwatertemperatuur is hoe hoger het rendement van de elektra-omzetting... En daarmee pretenderen ze in de kolensector nu juist de meest efficiënte centrales te bouwen.

Eigenlijk moet je hier dus spreken van aftapwarmte en niet restwarmte en ik ben ook zeer benieuwd hoeveel koelwater er nog steeds nodig is om naar de lage temperatuur te kunnen terugkoelen die nodig is voor het 'hoge rendement'. Het zou mij niets verbazen als ze evenveel restwarmte uitstoten ondanks warmteaftap voor het warmtenet. Een moderne kolencentrale is eigenlijk een zeer hoog rendement verwarmingstoestel met een zeer ongewenste brandstof.



Over zeer ongewenste brandstoffen gesproken. Ik kan mij nog goed een twitter gesprek herinneren tussen Maya vd Steenhoven en Polder_PV waar Maya garandeerde dat er nooit kolenwarmte naar Leiden zou komen waarna zij direct verder ging praten met Eon in een wit tijdelijk tentje naast de nieuwe kolencentrale.



Wat gaan wij de consumenten vertellen die straks die warmte moeten gaan afnemen. U krijgt kolenwarmte? Ik denk dat dat een stuk minder verkoopt dan "U krijgt haven-restwarmte". Gaan we die consumenten eerlijk vertellen dat die haven-restwarmte enkel wordt uitgestoten omdat het opnieuw gebruiken en her-opwerken voor die bedrijven veel duurder is dan het simpelweg lozen? Door alle perverse prikkels betalen de bedrijven immers veel minder voor hun energie en het afvoeren door de lucht of water kost nu nog niets.

En gaan we al die toekomstige warmteklanten eerlijk vertellen dat er in het uiterste puntje van de Maasvlakte door chemieconcerns Lyondell & Shell uiterst giftige troep wordt verbrand in een  "Afvalverbrandingsoven", waarmee we straks de huizen in Leiden gaan verwarmen en waarmee we dus de dubieuze businesscases van deze firma's helpen. Is dat minder erg dan kolen? Hoe lang blijven wij als land zulke praktijken toestaan? Houden we hiermee niet juist een Haven in stand die door de toenemende stroom fossiele op- en overslag straks de smerigste is van de wereld? Ondertussen vergeet de haven de transitie naar duurzaam te maken en dus mogelijk ook ineens omvalt waarmee ineens de hele provincie zonder betaalbare warmte zit ?

Restwarmte is afval en voor afval moet gewoon betaalt worden. Voeren we dit door dan zal de 'rest'warmte redelijk snel verdwijnen ! ( leestip artikel cobouw hergebruik restwarmte  **2)

Komen we bij het warmtenetwerk zelf. Dat heeft een enorme CO2 footprint door al het staal en de graafwerkzaamheden. Een windmolen heeft 8 maanden nodig om zijn eigen CO2 footprint te neutraliseren en daarvan is 7,5 maand enkel voor het staal. Een warmtenet is elke 150 meter 1 windmolen aan staal. Staal heeft per geproduceerde KG een enorme CO2 uitstoot die je dus eerst nog maar moet zien terug te verdienen. Met fossiele warmtebronnen lukt dat nauwelijks door alle verliezen en de perverse prikkel om huizen minder te isoleren als deze worden aangesloten op een warmtenet. En omdat we eigenlijk nu al niet verder dan een jaar vooruit kunnen kijken en de transitie als een sneltrein doordendert is een outlook van 50 jaar voor afschrijving van zo'n netwerk gekkenwerk. In Nieuw Zeeland gaat de grootste netbeheerder Vector de afschrijvingstermijn van de energienetten van 40 jaar naar 5 jaar terugbrengen **3. 

Ziet u het al gebeuren dat de stroom straks een commodity wordt? We wekken als particulieren steeds meer onze eigen stroom op en zullen het stroomnet meer en meer als een soort accu willen gebruiken. Om te zorgen dat uiteindelijk niet iedereen los gaat van het elektranet zal stroom een zeer goedkoop product gaan worden en zal het netwerk de waarde gaan bepalen. Denkt u dat er dan nog iemand warmte gaat afnemen voor de hoge tarieven uit de MKBA ? Deze klant loopt naar de bouwmarkt en koopt een straalkachel met een stekker. All-electric is eigenlijk de enige redelijke zekerheid voor de lange termijn.

Moeten we het dan helemaal stoppen met warmte? Nee dat denk ik niet, er wordt in toenemende mate buitenlands afval in de verbrandingsovens gestopt en er zijn veel bestaande warmtenetten waar een duurzame oplossing voor bedacht kan worden. Maar moet dat een rotonde worden ? Nee, echte bruikbare restwarmte is relatief kleinschalig, en geothermie bij de tuinders kan natuurlijk prima gebruikt worden om dichtbijgelegen huizen te verwarmen. De huidige netten gestookt op afval, gas , hoogwaardige biomassa of kolencentrales, daar zullen we echt een oplossing voor moeten gaan zoeken. We willen steeds meer naar circulair gebruik van grondstoffen en bio-based en dan is domweg verbranden niet meer wenselijk. Bovendien is bespaarde energie de beste energie en staat dat haaks op warmtenetten waar straks meer energie verloren gaat dan er nog nodig is.

Er zal overigens wel eerst een enorme reset moeten komen in warmteland want met de huidige wet en regelgeving en leveranciers kan je als volksvertegenwoordiger geen consument meer geloofwaardig aan de warmte krijgen. De huidige warmtegebruikers zijn enorm de dupe en zitten vastgebonden aan een duur en meestal niet duurzaam systeem.

Willen we waar het kan warmte toepassen dan zal met met de bewoners moeten en volgens de 10 regels opgesteld door Jan Willem van de Groep en mijzelf **4.

Warmterotonde NEE , Warmte waar dat nuttig kan JA 

Ik adviseer een ieder die warmte wil gaan opleggen aan consumenten de studie van Bart Jansen te lezen die elders op mijn blog is terug te vinden**5.

LINKS :






Leuke leestip is Toon Buiting over de MKBA van de warmterotonde :

Opmerkingen bij "MKBA Warmte Zuid Holland" CE juli 2014

De conclusie dat PA2 (warmtenetten) gunstiger is dan PA1 (energiebesparing) voor Zuid Holland kan niet getrokken worden op basis van de resultaten van het onderzoek

1.  Gevoeligheidsanalyse: 
• Resultaten van MKBA zijn onderhevig aan onzekerheden omtrent aannames [b.67]. Als voorbeeld wordt gegeven dat PA2 al kantelt naar negatief bij een wijziging van de discontovoet met 6,5% [b.67]. In de conclusies wordt hier wel naar verwezen maar het is niet verwerkt in de formulering van de belangrijkste conclusie.

2. Discussie en reflectie: 
• 2a.  Diverse aannamen en kentallen zijn allemaal tot op zekere hoogte onbekend, maar sterk bepalend voor het saldo. [b. 68]. Dit zou terug moeten komen in de belangrijkste conclusie.
• 2b. Zonder geografische inkleuring moet worden gerekend met gemiddelden van een uiteenlopende range aan kentallen. [b.68] Dit betekent dat formulering in de belangrijkste conclusies met circa te stellig is.
• 2c. Om in de benutting van restwarmte uit industriële processen voldoende leveringszekerheid te bereiken, is een driemaal zo groot vermogen aan warmtebronnen verondersteld dan sec nodig zou zijn wanneer de industriële restwarmtebronnen gedurende het gehele jaar[b. 68]. Hoe is dit verwerkt in de MKBA?

3. Toekomstbestendigheid:
• 3a. Er moet voor gewaakt worden om door de inzet op warmte van afvalverbranders en industriële bronnen een lock-in te creëren, die de huidige situatie onveranderlijk maakt of kapitaalvernietiging met zich meebrengt. [b. 69] Dit zou in de conclusies opgenomen moeten worden. 
• 3b. In de praktijk zal echter het beste uit de verschillende werelden van de projectalternatieven gecombineerd kunnen worden. [b. 69] Heeft consequenties voor m.n. PA 2 maar wordt in MKBA niet meegenomen.
• 3c. Een verder dalende warmtevraag, nadat de warmte-aansluiting gerealiseerd is, zal het maatschappelijk rendement van alle projectalternatieven maar m.n. PA2 en PA3 onder druk zetten [b.69] Dit is niet meegenomen in de MKBA. Daarin is uitgegaan van dat energiebesparing stopt na 2020 terwijl de stellers verwachten dat de gasvraag nog eens met een kwart zal afnemen in 2030 t.o.v. huidig. Dit betekent een oneerlijke vergelijking van de PA's. 

De besparing van 65% voor PA2 (warmtenetten) is te hoog.
Bij industriële restwarmte is overigens de veronderstelling dat er geen extra fossiele energiegebruik of CO2-emissies ontstaan door de restwarmte uit de processen te koppelen.  [b 33] Terwijl invoeding op grootschalige warmtenetten geschiedt op ongeveer 120°C. Er is wel restwarmte beschikbaar maar niet op deze hoge temperatuur. Om het benodigde temperatuurniveau te bereiken is hoogwaardige energie nodig uit het productieproces. Dit betekent derving van productie (of elektriciteit). Deze energie moet elders opgewekt/gecompenseerd worden en moet daarom worden betrokken in de besparing. Verder dient rekening gehouden te worden met aardgasbijstook in HulpWarmteCentrales en elektrische energie voor transport- en distributiepompen.
De kentallen voor de besparing van PA2 [b34] zijn daarom te hoog en dat geeft een bevoordeling van dit PA. Om een verantwoorde MKBA uit te voeren zijn berekeningen nodig m.b.t. warmtevraag, temperatuurniveau’s, tracé met verliezen en derving productie.

Levering van industriële restwarmte is onzeker
Uitgangspunt bij de studie is dat industriële restwarmte tot in lengte van dagen beschikbaar is.  Het is echter onwaarschijnlijk dat de industrie niet zal (moeten) bijdragen aan CO2-reductie. Met de in de studie genoemde preventiekosten [b57] is dat zelfs waarschijnlijk. Er zijn daarnaast ontwikkelingen die het voor industriële bedrijven mogelijk maakt om laagwaardige energie opnieuw in te zetten in het proces. 
De opmerking warmte is een restproduct met een beperkte leveringszekerheid [b 33] heeft grote invloed op de MKBA maar wordt verder in de studie genegeerd.

Welke bewonerskosten zijn berekend?
Onduidelijk is hoe de kosten voor de warmteconsument zijn bepaald?
Een warmteconsument betaalt een aansluitbijdrage en nog eens vermeden investeringskosten in het vastrecht. H 4.3 en 4.4 geeft hierover geen duidelijkheid terwijl deze kosten een hoge omvang kennen. Ondanks de Warmtewet (sinds 1-1-14) zijn er nog steeds veel klachten over de kosten die in rekening worden gebracht. Daarnaast dient ook de onvrijheid van warmteklanten betrokken te worden in de MKBA. 
De allocatie van kosten en baten zijn voor verschillende stakeholders sowieso onduidelijk. Wat is de rol van de warmtebedrijven, die een winstoogmerk hebben.

60% van bestaande woningen in ZuidHolland naar Passiefhuisniveau?
In PA1 worden 820.000 woningen, waarvan bijna de helft huur, opgewaardeerd naar Passiefhuisniveau (label A+).  De besparing die deze hoge ambitie oplevert lijkt aan de lage kant (36-41%). Opmerkelijk is de constatering dat de laatste labelsprong (van B naar A+) hoge marginale met zich meebrengt,.. 3-5 x hoger dan andere alternatieven [b64] . Dit werpt de vraag op waarom bestaande woningen aan dit hoge ambitieniveau moeten voldoen terwijl nieuwbouwwoningen (in Zuid Holland) niet energiezuinig worden gemaakt maar de kosten hiervoor veel lager zijn.

Derving Energiebelasting
Niet duidelijk is hoe tabel 31 [b 53] tot stand is gekomen. 
Onderstaande tabel, waarin de gederfde Energiebelasting is weergegeven als percentage van de referentie, geeft een ander beeld.

Tabel 1 Derving Energiebelasting tov referentie







Verder

• Twee belangrijke transportleidingen zijn onderdeel van PA2 maar worden w.b. kosten niet meegenomen in de MKBA [b 31].
• Er wordt een met een verhoging van het equivalente opwekrendement voor afvalverbranding gerekend [b 31] terwijl afvalverbranding in de berekening verder niet mee doet [ b 34].
• Werkgelegenheid lijkt een belangrijke factor te zijn maar wordt in de MKBA niet meegenomen.
• Hoe is SDE+ meegenomen in de MKBA


Conclusies bij opmerkingen
De conclusie dat PA2 (warmtenetten) gunstiger is dan PA1 (energiebesparing) voor Zuid Holland kan niet getrokken worden op basis van de resultaten van de MKBA omdat:

1. De conclusies over maatschappelijke kosten/baten met veel grotere marges moet worden geformuleerd, gezien de resultaten van het onderzoek over gevoeligheid, onbekendheid, onzekerheid en toekomstbestendigheid.
2. Bij de besparing van PA2 (warmtenetten) is de benodigde extra (fossiele) energie niet betrokken, waardoor dit alternatief wordt bevoordeeld.


Els Sonnemans en Toon Buiting 22-4-15

Gepost door op
Labels: , , , ,

2 opmerkingen:

Abonneren op: Reacties posten (Atom)