Dit is een re-post van mijn gastblog bij Lars Boelen :
Stadswarmte, restwarmte, stadsverwarming het heeft vele namen. Er zijn ook even zoveel warmtebronnen die het net vullen met warmte en even zovele vragen over hoe duurzaam het wel of niet is.
Zijn warmtenetten duurzaam?
Dat ligt er aan hoe je ernaar kijkt. Een net dat goed geïsoleerd is en met 100% echte restwarmte of aardwarmte gevuld wordt kan heel duurzaam zijn. Maar een net aangesloten op een kolencentrale, die we eigenlijk juist dicht willen hebben en waar de warmte-aftap beter voor CO2 afvang kan worden gebruikt (CCS), is helemaal niet zo duurzaam. Daar wordt maar net 10% CO2 bespaard. Daar had veel beter een STEG-gascentrale kunnen staan die een veel hoger rendement haalt.
Warmte-aftap, dat is toch geen restwarmte?
Nee inderdaad bij de hoge temperatuur die voor het transport en het bereiden van tapwater nodig is wordt er hoogwaardige stoom afgetapt van de kolen- en gascentrales. Dit kost dus meer brandstof en heeft dus niets met restwarmte te maken. Het kost weliswaar minder brandstof dan het gas thuis in de CV ketel verbranden maar het heeft niets met restwarmte te maken.
Sterker nog, als we over X jaar die kolencentrale niet meer willen of nodig hebben kan hij niet uit, er bestaat namelijk geen duurzame warmtebron die 100 graden water overheeft. Echte restwarmte heeft een temperatuur van 20-60 graden die je niet rendabel kan transporteren. Ook is de kolenwarmte heel goedkoop, grofweg kost het 2,80 per eenheid ( GJ ) waar bijvoorbeeld geothermie boven de 14 euro per eenheid zit. Je hoeft geen econoom te zijn om na te gaan welke bron in een commercieel bedrijf dan de voorkeur heeft. Hier speelt duurzaamheid geen enkele rol.
De ware motieven
Dan komen we gelijk op het financiële plaatje, de warmtetarieven die sinds 2014 geregisseerd worden door het ministerie van EZ. U kent ze wel uit het gas-dossier. EZ wordt gerund door de fossiele bedrijven en daar zijn de beslissingen ook naar. Waar de warmtewet had moeten leiden tot eerlijke consumentenbescherming met Niet Meer Dan Anders ( NMDA ) tarieven (lees niet meer dan u zou betalen met gas en een HR-ketel) leidt de huidige prijs door verkeerde interpretaties en bewust verkeerde aannames tot een veel te hoge prijs. EZ (lees de lobby van energiebedrijven via Energie Nederland) heeft namelijk bedacht dat de winstgevendheid van de warmtebedrijven belangrijker is dan het beschermen van de gebonden gebruiker. Mooi detail is dat Energie Nederland voor de warmtewet de tarieven bepaalde en dat zo ter discussie stond of er een warmtewet moest komen.
Voorbeeld 1: Ketelprijs
Twee simpele voorbeelden zijn de CV-ketelprijs en de leidingverliezen . Waar iedere ‘standaard’ CV-ketel in Nederland tussen de 1100 en 1500 Euro kost inclusief montage betaalt een warmteconsument voor diezelfde fictieve ketel 2250 euro.
Voorbeeld 2: Leidingverliezen
Met de leidingverliezen is het nog bonter, daar wordt in plaats van het verschil tussen een warmte- en een gaswoning (NMDA) het volledige leidingverlies van een gaswoning geprojecteerd op een warmtewoning wat resulteert in een GJ prijs die €1,50 per GJ hoger ligt dan onder het NMDA-regime .
Het leidingverlies is een door de wetgever bedacht speeltje om warmtenetwarmte bewust aantrekkelijker te maken dan hij in werkelijkheid is.
Een gemiddelde warmtenetwoning verbruikt 32 GJ per woning per jaar x 600.000 aansluitingen = 32 * €1,50 * 600.000 = bijna 30 miljoen die warmtenetbewoners teveel betalen.
Hoe het leidingverliestoverkunstje werkt:
De wetgever gaat er van uit dat als je op gas stookt 10% van de warmte die een CV-ketel aanmaakt voor warm water in de leiding achter blijft omdat als je de kraan na handen wassen dichtdraait de leiding nog vol zit met heet water dat vervolgens afkoelt. Dit is kolder want 95% van je hete water gebruik je voor douchen en bij 90% van de huizen zit de CV boven de douche, ergo zo goed als geen leiding. Onmogelijk dat 10% verloren gaat.
Zo ook voor de verwarming, als de thermostaat uit gaat stopt de ketel en het water tussen de ketel en de radiatoren is nog warm maar geeft geen warmte meer af. Maar die buizen liggen toch in je huis? Dus ze koelen wel af, maar geven hun warmte wel degelijk af in huis, gaat geen warmte verloren. Bovendien heb je nog een naloop van de CV-pomp, die ervoor zorgt dat zo goed als alle warmte toch nog naar de radiatoren gaat.
Een warmtenetwoning daarentegen zou helemaal geen verliezen kennen omdat het water (van 70 graden) vanuit de meterkast direct de radiatoren instroomt. Dat de route van de meterkast naar de douche langer is, en dat er water van 70 graden tegen de radiatorthermostaten staat te drukken wordt voor het gemak genegeerd. Puur wishful thinking om warmtenetten gunstiger voor te stellen.
EPC-berekening
Ook worden warmtewoningen vaak minder geïsoleerd omdat ze in de EPC-berekeningen “voordeel” hebben omdat ze zogenaamde ‘duurzame’ warmte krijgen (we zagen eerder dat dit op een misverstand berust). Hier krijg je een soort milieubonuspunten voor. Deze berekening leidt er toe dat een warmtenetwoning MINDER isolatie krijgt dan het hetzelfde huis aan de overkant van de straat op gas! Dit is echt de wereld op zijn kop. Heel Nederland is op weg naar nul-op-de-meter door zijn huis een dikke jas te geven, maar omdat de kolencentrale zijn warmte ergens uit moet stralen worden warmtenetwoningen dus bewust hartstikke lek gebouwd. Zo kan de kolencentrale zijn warmte tenminste kwijt.
Nog veel krommer is dat die ‘vermeden isolatie’ wel aan de woningeigenaar wordt berekend op basis van een gelijkwaardigheidsverklaring. De woning gebruikt tijdens zijn bestaan dus 20-40% meer energie dan de identieke gaswoning waarop het tarief is bepaald terwijl er wel voor die isolatie betaald is. Dit moet dus in een echte NMDA situatie eigenlijk worden meegewogen wat net als de eenmalige aansluitkosten niet gebeurt.
Een warmtenet verliest tot 35 % warmte onderweg, de woningen verliezen meer warmte dan wanneer ze met een gasketel waren gebouwd, de warmte wordt meestal fossiel opgewekt (bijproduct elektriciteit), de consument wordt financieel benadeelt, isoleren / NulOpdeMeter / warmtepompen / pellet-ketels zijn vele malen duurzamer en dan roepen de warmtebedrijven ( Eneco / Nuon / Ennatuurlijk) ook nog dat ze er niets aan kunnen verdienen. Je zou zeggen 1+1 = 2 stoppen ermee…
Is er een toekomst voor warmtenetten?
Er zijn ook nieuwe ontwikkelingen, afvalverbrandingswarmte en snoeihout als brandstof. De eerste is eindig maar zolang we afval verbanden kan dat mooi worden ingezet om de netten uit te faseren. Afvalwarmte is bovendien gratis. De tweede optie is snoeihout (uit NL) verder halen kost brandstof en sloopt de duurzaamheid. Dit heeft bij goede verbranding en het afvangen van fijnstof EN een eerlijke NMDA prijs ( 19,- per GJ en 325,- vastrechtkosten all-in in BTW ) EN een netwerk met minimaal verlies (~20%) toekomst en mag dan met recht duurzaam worden genoemd. Een 3e optie die al kleinschalig wordt toegepast is WKO ( warmte koude opslag ) dit is het met warmtepompen collectief opwarmen en koelen van huizen. Dit is bij goede werking en groene stroom echt duurzaam maar hier zit voor de consument een enorm probleem in de verplichte afname van koude (om de bodem in balans te houden ). Deze koude valt volgens de leveranciers buiten het gereguleerde warmtewet-tarief en hier worden schandalige prijzen voor gevraagd terwijl je er volgens de leveranciers aan vast zit.
Al met al is stadsverwarming dus meestal helemaal niet zo duurzaam en zeker niet duurzamer dan betere oplossingen als Nul op de meter en simpelweg isoleren. Het is voornamelijk een manier om wat extra centen te verdienen met kolencentrales (de mega warmterotonde van Zuid Holland kan bv. niet uit zonder de 2 nieuwe kolencentrales op de Maasvlakte aan te sluiten).
De branche roept dat er door de hoge gasprijs niets te verdienen is maar vergeet te melden dat ze bij de lage gasprijzen heel goed hebben verdient. Een warmtenet is na 15 jaar terugverdient en dan kun je er 15 jaar (en verder) heel goed aan verdienen.
Ik raad alle consumenten aan niet aan te sluiten en waar mogelijk af te koppelen en je huis zelf duurzaam te gaan verwarmen. De tarieven zullen op het ministerie van Minister Kamp nooit het NMDA worden zoals dat ons beloofd is!
Derk
